“Belang informatiepositie bewezen”
Belangrijke leerpunten na netwerkoefening ‘Code 60’ in Noord-Holland Noord
“Belang informatie-positie bewezen”
Belangrijke leerpunten na netwerkoefening ‘Code 60’ in Noord-Holland Noord
Tekst: Eric Panhuis
GHOR Noord-Holland Noord, GGD Hollands Noorden en HKN Huisartsen kijken tevreden terug op ‘Code 60’, een netwerkoefening die de GHOR in november 2024 hield met ketenpartners. De uitwisseling van kennis en gegevens bleek binnen de samenwerking het grootste aandachtspunt. “Het belang van de informatiepositie is bewezen.”
Maanden aan voorbereiding gingen vooraf aan ‘Code 60’, waarin de GHOR op tactisch-niveau behalve met de GGD en HKN Huisartsen oefende met Dijklander Ziekenhuis in Hoorn en Regionale Ambulancevoorziening Noord-Holland Noord. “Vijf crisisteams in hetzelfde oefenscenario: het is niet iets wat je dagelijks ziet” zegt Expert GHOR Marieke ter Haak, die de organisatie van ‘Code 60’ coördineerde. “Alle betrokken organisaties oefenen hun eigen processen en de opschaling met regelmaat zelf. Maar hoe dat vervolgens uitpakt in een multidisciplinaire oefening blijft ongewis. Daar kom je pas achter als je samen optrekt.”
Voor het crisisteam van GGD Hollands Noorden was de netwerkoefening erg leerzaam, vertelt Mariska Gouwenberg. “We hadden als GGD-organisatie een lastige start tussen de hulpdiensten, die gewend zijn direct in actie te komen om acute hulp te verlenen. Ons crisisteam worstelde ondertussen met de vraag wat in deze situatie – een ongeluk met gevaarlijke stoffen – precies de verantwoordelijkheid van de GGD is. Dat was aanvankelijk behoorlijk zoeken.”
“Vijf crisisteams op tactisch niveau in hetzelfde oefenscenario: het is niet iets wat je dagelijks ziet”
Het scenario
In het scenario van netwerkoefening ‘Code 60’ reed een tankwagen met acrylnitril op de A7 ter hoogte van Wieringerwerf in op een door een kettingbotsing ontstane file, met daarin onder meer een bus voor personenvervoer. Bij een poging van de chauffeur de file te ontwijken, kantelde zijn voertuig. Terwijl de vrachtwagen over het asfalt schuurde, brak de afsluiter van de tankwagen af. De giftige vloeistof lekte op het wegdek en dampte uit. In totaal waren er tientallen slachtoffers, zowel als gevolg van de kettingbotsing als door de lekkende vloeistof, die in de vorm van een gaswolk ook over een deel van Wieringerwerf trok en voor irritatie aan huid, ogen en ademhaling zorgde. De hulpdiensten rukten massaal uit. In de witte kolom werkten GHOR Noord-Holland Noord, GGD Hollands Noorden, Regionale Ambulancevoorziening Noord-Holland Noord, Dijklander Ziekenhuis en HKN Huisartsen nauw samen in de bestrijding van het incident en de hulp aan en opvang van slachtoffers. De oefening duurde een volle dag, met een ochtend- en middagdeel. Tijdens de oefening had elk crisisteam zijn eigen ruimte. Start en afsluiting waren plenair. Aan de oefening, die de betrokken organisaties samen hadden georganiseerd, namen inclusief oefenstaf, responscel en waarnemers zo’n tachtig crisisfunctionarissen deel.
Leerpunt
Eén van de leerpunten was het werken met het Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS), vertelt ze. “In onze planvorming staat dat het systeem moet worden ingezet, maar tijdens de oefening maakte het GGD-crisisteam er nog te weinig gebruik van. Het is nog geen vast onderdeel van onze werkwijze, en daarom was het goed om dit te oefenen. We merkten meteen het effect van het onvoldoende delen en raadplegen van informatie met andere ketenpartners in LCMS. Later in de oefening werd dit wel goed opgepakt. Iedereen hervond zich na dat stroeve begin. De oefening en de evaluatie helpen ons als GGD om beter voorbereid te zijn op nieuwe crisissituaties.” Voor HKN Huisartsen was het de eerste keer dat het met een crisisteam meedeed aan een netwerkoefening, vertelt Germa Tuik. “Het was best spannend om te zien of alles zou lopen zoals we hebben geleerd”, zegt ze. “Gelukkig waren we ons er wel van bewust dat de oefening niet beoordelend was, maar een lerend karakter had: waar zitten onze sterke punten, welke punten behoeven meer aandacht en voldoet onze crisisorganisatie aan het integraal crisisplan?”
Groeien
Uiteindelijk kreeg het HKN-crisisteam op die vragen voldoende antwoord, vervolgt ze. “Wat duidelijk is geworden, is dat ons crisisteam nog moet groeien in haar rol. Ook kregen we goede feedback over de samenwerking met de crisispartners en over het ‘in onze eigen rol’ blijven. We hebben inzicht gekregen in ons ‘kennen en kunnen’ tijdens zo’n grote crisis en daarnaast was het interessant bij de crisispartners in de keuken te kijken: welke rol hebben zij? Hoe pakken zij die op? En hoe kunnen we nóg beter samenwerken?” Volgens Marieke ter Haak is uit de oefening met name naar voren gekomen dat de positie van de HIN en ICO (de informatiecoördinatoren) moet worden versterkt. “Dat geldt voor alle crisisteams in de oefening. Het belang van het ophalen, wegen en delen van de juiste informatie, om voor jezelf vervolgens de juiste keuzes te maken, moet niet worden onderschat. De oefening heeft dat echt laten zien. Een voorbeeld: het is belangrijk te weten hoe het incident zich ontwikkelt, hoeveel slachtoffers er nog aan kunnen komen en wat het handelingsperspectief voor slachtoffers is in verband met de vrijgekomen gevaarlijke stof. Deze informatie wordt gedeeld in LCMS, maar moet wel worden opgehaald.”
“Haal en breng je de goede info? Deel je de juiste informatie met de andere partners?”
Cruciaal
Het geeft aan hoe belangrijk een lerende oefening als ‘Code 60’ is, zegt ze. “Haal en breng je de goede info? Deel je de juiste informatie met en voor de andere partners? Dat zijn cruciale vragen, die je alleen kunt beantwoorden als je het samen test. Wat deze oefening heeft uitgewezen is dat veel, zo niet alles heeft te maken met de informatiepositie. Het is voor alle partijen daarom goed geweest om te ervaren hoe belangrijk het is op het juiste moment op de juiste manier de juiste informatie uit te wisselen. Het mooie: iedereen heeft hiervan geleerd en weet nu waarop het accent moet liggen. Zo komen we elke keer verder.”